هیدروژئوشیمی زیست محیطی منابع آب زیرزمینی جنوب شرق دشت نجف آباد، استان اصفهان

ناحیه مورد مطالعه در زون سنندج-سیرجان و کمربند کانه زایی سرب و روی اصفهان-ملایر قرار گرفته و پتانسیل ورود فلزات بالقوه سمّی به منابع آب زیرزمینی را دارا می باشد. گسترش فعالیت های معدنکاری در سال های اخیر کیفیت منابع آب زیرزمینی جنوب شرق دشت نجف آباد را به خطر انداخته است. به منظور مطالعه هیدروژئوشیمی منابع آب زیرزمینی این محدوده، تعداد 22 نمونه آب از چاه های کشاورزی برداشت شد و پارامتر های هیدروشیمیایی و غلظت عناصر بالقوه سمّی کادمیم، کبالت، مس، سرب، روی، نیکل و آرسنیک در آنها اندازه گیری گردید. مقدار متوسط ph، ec و tds نمونه ها به ترتیب 7/2، mhos/cm 6298/9 و mg/l 5237/5 می باشد. بر اساس مقادیر ec، tds و غلظت یون های اصلی می توان محدوده مورد مطالعه را به سه زون a(زون غربی)، زون b (زون مرکزی) و زون c (زون شرقی) تفکیک نمود. تیپ نمونه های زون a، b و c به ترتیب کلروره سدیک، سولفاته کلسیک و سولفاته سدیک می باشد. نفوذ آب از سد باطله فرآوری باعث افزایش غلظت یون های اصلی na+، ca2+ و so42- و همچنین عناصر فلزات بالقوه سمّی در زون های b و c نسبت به زون a شده است. همچنین رخداد فرآیند های تبادل یونی (زون a) و تبادل یونی معکوس (زون های b و c) نیز به ترتیب در افزایش غلظت سدیم و کلسیم نمونه ها موثر بوده است. متوسط غلظت سدیم، کلسیم، منیزیم، پتاسیم، کلر و سولفات در نمونه های مورد مطالعه به ترتیب 9/6، 7، 6/1، 1/4، 6/4 و 8/3 برابر استاندارد سازمان بهداشت جهانی برای مصرف آشامیدنی است. متوسط غلظت عناصر کادمیم، سرب، آرسنیک، روی و نیکل در نمونه های مورد مطالعه به ترتیب 100، 58، 28/3، 15/3، 2/4 برابر استاندارد سازمان بهداشت جهانی برای مصرف آشامیدنی می باشد. نتایج آنالیز های آماری نشان می دهد که فعالیت های معدنکاری و فرآوری ( عوامل انسانزاد) و برهم کنش آب با سنگ های موجود در آبخوان (عامل طبیعی) باعث تغییرات زیاد ویژگی های هیدروژئوشیمیایی در محدوده مورد مطالعه شده است، به طور کلی نفوذ پساب از سدهای باطله به دلیل استفاده از سیانید سدیم، پتاسیم امیل اگزانتات (pax) در فرآیند فرآوری سرب و روی و همچنین انحلال کانی های موجود در آبخوان باعث افزایش غلظت یون های اصلی و عناصر بالقوه سمّی در منابع آب زیرزمینی منطقه معدنی ایرانکوه شده است.